امروزه در صنعت برق بخش عظیمی از توزیع انرژی الکتریکی، به ویژه در کابل فشار ضعیف بوسیله کابل برق انجام میگیرد. نا گفته نماند که برای انتقال انرژی الکتریکی کابل فشار متوسط و کابل برق فشار قوی نیز در برخی موراد از کابلهای مخصوص استفاده میشود. کاربرد کابلها در تاسیسات الکتریکی بسیار وسیع و دارای اهمیت زیادی است.
کابل ها انواع گوناگونی دارند و بر اساس نوع کاربردی انتخاب و استفاده می شود. ساختمان و اجزای تشکیل دهنده کابلهای مخابراتی متفاوت از کابلهای مورد استفاده در صنعت برق کابل برق فشار قوی و کابل برق فشار ضعیف می باشد. در کل، کابل برق از دو قسمت اصلی هادی و عایق تشکیل شدهاند. تفاوت کابلها ناشی از نوع کاربرد آنهاست.با توجه به نوع کاربردشان موجب میشود که جنس، شکل، تعداد، سطح مقطع هادیها و عایقها با یکدیگر تفاوت داشته باشند.
هادی کابل در واقع، قسمت اصلی کابل برق است که وظیفه هدایت جریان الکتریکی را بر عهده دارد. این هادی ها معمولا از مس و آلومینیوم ساخته میشود و به صورت افشان یا چند رشتهای، مفتولی، تک رشتهای، گرد یا مثلثی در بازار موجود است. هادی کابل انواع مختلفی دارد که با نشانههای اختصاری استاندارد شده نشان میدهند که شامل موارد زیر می شود:
نشانه هادی گرد حرف R
نشانه هادی مفتولی تک رشتهای حرف E
نشانه هادی مثلثی حرف S
نشانه هادی افشان یا چند رشتهای حرف M است.
با توجه به نوع مصرف، عایق کابل برق از مواد مختلف ساخته می شود. که شامل:
کاغذ های آغشته به روغن های مخصوص
مواد لاستیکی
PVC که پرمصرف ترین عایقها برای کابلها، عایق PVC است که آن را پروتودور نیز مینامند. نوع دیگری از این مواد PET نام دارد که آنها هم برای عایق کابل استفاده میشوند.
این دو نوع ماده کاملا شبیه هم هستند با این تفاوت که عایق های PVC نسوز و عایق های PET قابل اشتعال هستند.
غلاف به لایه یا لایههایی بر روی کابل گفته میشود که میتوانند عایق کابل برق را در مقابل انواع نیروهای مکانیکی محافظت کرده و همچنین از نفوذ رطوبت به داخل کابل جلوگیری نمایند.این غلافها میتوانند بسته به محل مورد استفاده انواع PVC، آلومینیومی، سربی و فولادی باشند.
هادی کابل برق شامل:
هادی های تک مفتولی
هادی های گرد تابیده منظم
هادی های انعطاف پذیر (افشان)
هادی های فشرده گرد تابیده منظم
هادی های فشرده سکتور تابیده منظم
هادی تک مفتولی (کلاس 1) و تابیده منظم (کلاس 2) برای کاربرد نصب ثابت و هادیهای انعطافپذیر یا افشان (کلاس 5) و بسیار انعطاف پذیر (کلاس 6) برای کاربرد با انعطافپذیری در نظر گرفته میشوند. به کارگیری هر یک از انواع هادیها به نحوه استفاده، توصیههای استاندارد و در برخی مواقع سلیقه مصرف کننده سیم و کابل برق بستگی دارد.
عایق سیم باید دارای استقامت مکانیکی و قابلیت ارتجاعی کافی باشد.
عایق سیم باید کاملا هادی سیم را در بر گرفته باشد.
عایق باید کاملا به هادی سیم چسبیده باشد ولی به استثناء بندهای با انعطافپذیری بالا بایستی جدا کردن عایق از هادی سیم بدون آسیب دیدن عایق هادی و یا پوشش قلع اندود (در صورت وجود) امکان پذیر باشد.
میانگین ضخامت عایق از مقدار استاندارد کمتر نباشد.
عدم چسبندگی به عایق کابل ،کمتر نبودن میانگین ضخامت غلاف کابل از مقدار استاندارد، به کار بردن غلاف بر روی عایق کابلهای تک رشتهای، به کار بردن غلاف بر روی مجموعه رشته های کابل های چند رشته ای از خصوصیات غلاف کابل برق می باشد.
افت ولتاژ نباید بیشتر از حد مجاز گردد.
جریان برق از حد مجاز جریان کابل برق تجاوز نکند.
محاسبات اقتصادی، درباره سطح مقطع انتخاب شده از نظر افت توان، صورت گیرد.
با دانستن نکات زیر نگهداری و استفاده صحیح هر نوع وسیلهای از جمله کابل برق باعث ازدیاد طول عمر آن خواهد شد که آنها شامل :
کابل برق پلاستیکی (PVC) را نباید در زمستان (درجه حرارت کمتر از صفر باشد) کابل کشی نمود.
اگر در چنین مواقعی لازم به کابل کشی بود باید قبلا قرقره کابل را در اتاق یا انبار گرم نمود و سپس فورا آن را مورد استفاده قرار داد.
اگر کابل برق در خاک گذاشته شود، باید گودالی به عمق 70 سانتیمتر حفر گردد و کمی خاک نرم در آن ریخته و پس از گذاشتن کابل به اندازه 20 سانتیمتر خاک نرم روی کابل بریزید و روی آن را آجر قرار دهید و بعد داخل گودال را با خاک معمولی پر کنید.
هنگام نصب کابل برق نباید شعاع خمش کابل از 12 تا 15 برابر قطر خارجی آن کمتر باشد.
کابل برق به مجموعهای از یک یا چند سیم که در کنار هم یا به صورت به هم تابیده شده که معمولا توسط لایههای محافظی پوشانده میشود گفته میشود.
امروزه در صنعت برق بخش عظیمی از توزیع انرژی الکتریکی، به ویژه در کابل فشار ضعیف بوسیله کابل برق انجام میگیرد. نا گفته نماند که برای انتقال انرژی الکتریکی کابل فشار متوسط و کابل برق فشار قوی نیز در برخی موراد از کابلهای مخصوص استفاده میشود. کاربرد کابلها در تاسیسات الکتریکی بسیار وسیع و دارای اهمیت زیادی است.
کابل ها انواع گوناگونی دارند و بر اساس نوع کاربردی انتخاب و استفاده می شود. ساختمان و اجزای تشکیل دهنده کابلهای مخابراتی متفاوت از کابلهای مورد استفاده در صنعت برق کابل برق فشار قوی و کابل برق فشار ضعیف می باشد. در کل، کابل برق از دو قسمت اصلی هادی و عایق تشکیل شدهاند. تفاوت کابلها ناشی از نوع کاربرد آنهاست. با توجه به نوع کاربردشان موجب میشود که جنس، شکل، تعداد، سطح مقطع هادیها و عایقها با یکدیگر تفاوت داشته باشند.
هادی کابل در واقع، قسمت اصلی کابل برق است که وظیفه هدایت جریان الکتریکی را بر عهده دارد. این هادی ها معمولا از مس و آلومینیوم ساخته میشود و به صورت افشان یا چند رشتهای، مفتولی، تک رشتهای، گرد یا مثلثی در بازار موجود است. هادی کابل انواع مختلفی دارد که با نشانههای اختصاری استاندارد شده نشان میدهند که شامل موارد زیر می شود:
نشانه هادی گرد حرف R
نشانه هادی مفتولی تک رشتهای حرف E
نشانه هادی مثلثی حرف S
نشانه هادی افشان یا چند رشتهای حرف M است.
با توجه به نوع مصرف، عایق کابل برق از مواد مختلف ساخته می شود. که شامل:
کاغذ های آغشته به روغن های مخصوص
مواد لاستیکی
PVC که پرمصرف ترین عایقها برای کابلها، عایق PVC است که آن را پروتودور نیز مینامند. نوع دیگری از این مواد PET نام دارد که آنها هم برای عایق کابل استفاده میشوند.
این دو نوع ماده کاملا شبیه هم هستند با این تفاوت که عایق های PVC نسوز و عایق های PET قابل اشتعال هستند.
غلاف به لایه یا لایههایی بر روی کابل گفته میشود که میتوانند عایق کابل برق را در مقابل انواع نیروهای مکانیکی محافظت کرده و همچنین از نفوذ رطوبت به داخل کابل جلوگیری نمایند.این غلافها میتوانند بسته به محل مورد استفاده انواع PVC، آلومینیومی، سربی و فولادی باشند.
هادی های تک مفتولی
هادی های گرد تابیده منظم
هادی های انعطاف پذیر (افشان)
هادی های فشرده گرد تابیده منظم
هادی های فشرده سکتور تابیده منظم
هادی تک مفتولی (کلاس 1) و تابیده منظم (کلاس 2) برای کاربرد نصب ثابت و هادیهای انعطافپذیر یا افشان (کلاس 5) و بسیار انعطاف پذیر (کلاس 6) برای کاربرد با انعطافپذیری در نظر گرفته میشوند.
به کارگیری هر یک از انواع هادیها به نحوه استفاده، توصیههای استاندارد و در برخی مواقع سلیقه مصرف کننده سیم و کابل برق بستگی دارد.
عایق سیم باید دارای استقامت مکانیکی و قابلیت ارتجاعی کافی باشد.
عایق سیم باید کاملا هادی سیم را در بر گرفته باشد.
عایق باید کاملا به هادی سیم چسبیده باشد ولی به استثناء بندهای با انعطافپذیری بالا بایستی جدا کردن عایق از هادی سیم بدون آسیب دیدن عایق هادی و یا پوشش قلع اندود (در صورت وجود) امکان پذیر باشد.
میانگین ضخامت عایق از مقدار استاندارد کمتر نباشد.
خصوصیات غلاف کابل برق
عدم چسبندگی به عایق کابل ،کمتر نبودن میانگین ضخامت غلاف کابل از مقدار استاندارد، به کار بردن غلاف بر روی عایق کابلهای تک رشتهای، به کار بردن غلاف بر روی مجموعه رشته های کابل های چند رشته ای از خصوصیات غلاف کابل برق می باشد.
هر کابل را باید با توجه سطح مقطع معین قادر به انتقال جریان مشخص است انتخاب کرد ، که اگر از آن حد بیشتر شود، باعث کوتاه شدن عمر و یا سوختن کابل برق و بروز حوادثی خواهد شد.اصولی که باید در طراحی یک شبکه باید در نظر گرفت:
افت ولتاژ نباید بیشتر از حد مجاز گردد.
جریان برق از حد مجاز جریان کابل برق تجاوز نکند.
محاسبات اقتصادی، درباره سطح مقطع انتخاب شده از نظر افت توان، صورت گیرد.
با دانستن نکات زیر نگهداری و استفاده صحیح هر نوع وسیلهای از جمله کابل برق باعث ازدیاد طول عمر آن خواهد شد که آنها شامل :
کابل برق پلاستیکی (PVC) را نباید در زمستان (درجه حرارت کمتر از صفر باشد) کابل کشی نمود.
اگر در چنین مواقعی لازم به کابل کشی بود باید قبلا قرقره کابل را در اتاق یا انبار گرم نمود و سپس فورا آن را مورد استفاده قرار داد.
اگر کابل برق در خاک گذاشته شود، باید گودالی به عمق 70 سانتیمتر حفر گردد و کمی خاک نرم در آن ریخته و پس از گذاشتن کابل به اندازه 20 سانتیمتر خاک نرم روی کابل بریزید و روی آن را آجر قرار دهید و بعد داخل گودال را با خاک معمولی پر کنید.
هنگام نصب کابل برق نباید شعاع خمش کابل از 12 تا 15 برابر قطر خارجی آن کمتر باشد.